wowlab

De laser gaat nu op transport. Begin juli aankomst. Voor de tijd nog een nieuwe luchtafzuiging aanleggen. En de atelier inrichting aanpassen. Een grote machine kan als een blok in de weg staan, als je niet oppast. Zeker met beperkte ruimte en meerdere gebruikers in Wowlab (workshops, Fablab gebruik). De laser wil je liever niet vaak verplaatsen, om inregelwerk te voorkomen. Dus vantevoren maar een shopfloor design maken.

De werkplekken vullen elkaar goed aan, en voor laseren en frezen is ook voorbereidings- en afwerkingsplek noodzakelijk. De werkbanken zorgen daarvoor, en zijn ook aflegplek voor gereedschap, materiaal en zo. Overal is loopruimte omheen, niks is zo onhandig als doorgangen van 50 cm breed (minimaal 80 cm is nodig). En de plekken zijn voldoende gescheiden om niet op elkaars lip te zitten tijdens het werken of elkaar in de weg te lopen. Het blijft een kleine werkplaats, maar er is veel uit te halen.

Vind je het tijdens het maakfestival erg leuk wat je ziet en doet, wil je meer, kom dan de workshop “Laser zelf op” (iedereen ouder dan 14 kan meedoen) volgen na het Makerfestival Twente. Je zult dan ook met  hamer, vijl, zaag, lijm, verf, boutjes en moertjes aan de slag gaan. Daarmee zul je wat je hebt uitgesneden in elkaar zetten en mooi maken. Tegelijk leer je hoe je met de laser kunt omgaan en een tekening hiervoor maakt, hoe je dit uitlasert en afwerkt. Tijdens het maakfestival kun je hier meer over vragen en eventueel je hier voor opgeven. En ja, we werken met echt gereedschap. Maar als je ouder dan 14 bent kan dat best. Daarvoor ook trouwens maar ouders doen daar vaak zo moeilijk over.

Wowlab gaat voor groot: 160 x 120 cm werkoppervlak, 100W buis. De machine staat nu nog in China, zal nog wel een maand of twee duren voor het geheel in gebruik wordt genomen, maar Wow! er zijn nu al toepassingen aan het bedenken. Snijden hout 9 mm dik, grote platen die er in kunnen, met een doorschuif opening kan een volle plaat er in welke dan in meerdere keren gelaserd kan worden. Voor verpakkingen golfkarton snijden. Beelden maken uit losse facetten hout.

Er gaat een laserworkshop komen, zo gauw de laser is opgesteld en in is gewerkt. Dan hebben we twee lasers ter beschikking en de nodige gereedschappen om dingen af te werken, te monteren, te ontwerpen, kortom om het hele werkproces aan te pakken

Tijdens het makerfestival is Wowlab open. Er is een druk / stempel workshop, en daar komt de laser bij van pas om stempels te snijden uit hout of rubber. Maar de frees, die laten we nu ook werkend zien. Zonde om zo’n gave machine niet te demonstreren. De motor laten we uit, geen herrie, geen stof, geen gevaarlijke frezen. Maar met een penseel. In stilte wordt nu met ecoline of oost indische inkt getekend. Heel strak of, als je dat wilt, wat losser.

Je kunt zelf een tekening maken in Rhino (tekenprogramma) of met Grasshopper, een plug in voor Rhino de figuren aanpassen. Dan heb je dat ook eens gedaan. Je kunt het ontwerp snel aanpassen, tot je ‘m goed vindt en wilt tekenen. Niemand houdt je tegen als je er dan nog wat kleur in wilt spuiten met ecoline.

Hieronder zie je een stukje van de code hiervoor in Grasshopper. Als je goed kijkt zie je dat het blokjes zijn met een functie: optellen, sinus, punten maken, welke aan elkaar geknoopt zijn. Uiteindelijk maakt deze code een soort “bloem”. Je kunt er aan veranderen door de schuifjes te veranderen. Dan wordt de vorm gelijk heel anders. Het programma staat al voor je klaar.
Grasshopper is programmeren voor een 2d en 3d tekenprogramma. Niet met regels code maar met blokjes die je aan elkaar knoopt. uiteindelijk kun je dan dit soort figuren maken. je kunt er nog, veel, veel meer mee. Maar dan moet je er voor gaan zitten. Nu kun je gewoon wat doodelen, een beetje uitproberen.

En denk je: “Gaaf! Dat wil ik leren”, dan kan dat, na het maakfestival komt er een workshop voor.

Drukken en stempelen

Bij Wowlab kun je tijdens het Maakfestival Twente (25 en 26 mei) zelf wat maken. Je kunt in Wowlab stempels en hoogdrukken maken (dat zijn uitgesneden plaatjes waar je inkt op doet, en dat druk je af met een pers). De stempels maak je met schaar, mesje, dubbelzijdig plakband of, wie weet, misschien met de lasersnijder. Dit gaan we afdrukken, met de hand (stempelen) of in de drukpers.

Programma:

Elk vol uur wordt verteld hoe het wordt gedaan, met een voorbeeld, dit duurt ongeveer 10 minuten. Dan kan je zelf aan de slag, en als het nodig is wordt je er bij geholpen. Je kunt op papier drukken, maar er zijn ook kleine houten doosjes waarop je kunt stempelen.

Extra:

Als het niet al te druk is kun je zelf ook een doosje maken met de laser.
(kost wel 1 euro, als dat teveel is kun je op papier drukken. Dat is ook mooi om te doen) Er zijn kant en klare tekeningen voor en je kunt er bijvoorbeeld ook je naam in zetten. Als het wel druk is hebben we al een voorgesneden doosje wat je zelf in elkaar kunt zetten

En na het festival

Vind je het erg leuk en wil je meer, kom dan een workshop “Laser zelf op” (iedereen ouder dan 14 kan meedoen) volgen na Makerfestival Twente. Je zult dan ook met  hamer, vijl, zaag, lijm, schroeven aan de slag gaan. Daarmee zul je wat je hebt uitgesneden in elkaar zetten en mooi maken. Tegelijk leer je hoe je met de laser kunt omgaan en een tekening hiervoor maakt, hoe je dit uitlasert en afwerkt. Tijdens het maakfestival kun je hier meer over vragen en eventueel je hier voor opgeven.

 – experiments with lasercutting polystyreen foam and plywood – 

Wout Zweers

23 oktober om 14:19 ·

Traditie – XL

Als voorbereiding voor een grafiekworkshop zijn een aantal stempels gemaakt en getest. In de workshop kunnen mensen eigen ontwerpen uitwerken, met een laser uitsnijden en daarna printen op papier of stof.  De drukworkshop is geïnspireerd door de Ajrakh traditie in India. Hierin worden complexe geometrische patronen gedrukt met houten blokken, vooral gebruik makend van indigo blauw en crimson rood. Het is een prachtig proces met levendige resultaten.

Voor een korte workshop is het echter veel te bewerkelijk en daarom is er methode uitgewerkt om ontwerpen in korte tijd te kunnen drukken, gebruik makend van synthetische inkten en andere manieren om de drukblokken te maken, met gebruikmaken van de lasersnijder. Dat neemt niet weg dat de eenvoudige techniek, mits goed gebruikt, ook mooie resultaten op kan leveren. 

Zoektermen voor deze techniek zijn: Ajrakh, block printing, Sindh

mar misschien ook Annie Albers er bij halen? Bauhaus stof ontwerpster. We zitten tenslotte in Enschede, vlak bij de AKI

Hier zijn een aantal links: 

http://www.ajrakh.in;

https://en.wikipedia.org/wiki/Ajrak

Hoe maak je drukblokken met de laser?

ruwweg gezegd kun je op drie manieren met een laser een drukbare lijn of vlak maken. In eerste instantie concentreren we ons op het maken van een lijn. Daarna kan het uitgebreid worden naar vlakken. 

1. je snijdt een enkele (hart) lijn, met de laser onscherp ingesteld zodat de lijn dikker wordt
2. -je snijdt de buitencontouren van de lijn in triplex en houdt een te drukken vorm over. Deze plak je op een ondergrond (voor zover nodig, als je een kwetsbare vorm hebt)
3. -je graveert de lijn vanuit een plaatje, in triplex, schuim of lino

Eerste manier: een hartlijn geeft een brede onscherpe lijn.

Voordelen: lekker snel. Nadelen: beperkte resolutie, geen scherpe hoeken. laserinstellingen zijn cruciaal: altijd eerst een proefje doen met instellingen en materiaal.

Werkwijze: In illustrator ( of Inkscape) een ontwerp maken met alleen lijnen, op het scherm zie je hoe het resultaat wordt:  instellingen (kan anders zijn bij andere laserinstellingen) dikte ongeveer 2,5 mm, einden afgerond. Als je op een zwarte ondergrond werkt met witte lijnen zie je hoe het drukresultaat wordt. Zorg ervoor dat de delen welke niet weggesneden worden (in je tekening dus de overblijvende ondergrond) minimaal ongeveer 1 mm breed zijn, om te voorkomen dat de overblijvende vorm te kwetsbaar wordt. 

Als het ontwerp bevalt exporteer je de lijn als DXF of SVG (vector) naar het laserprogramma en snijdt je het blok uit. De lijnen zijn dus niet gegraveerd maar gesneden (met lage intensiteit) . Dat gaat vlug, maar je offert fijnheid van het ontwerp op. Daar moet je dus rekening mee houden bij het maken van het ontwerp. Voor een workshop echter zeer geschikt: hoge doorloopsnelheid bij de laser, makkelijk om een nieuw ontwerp te maken, aanpassingen uit te proberen. Niet kritisch bij drukken: het lukt altijd wel met zo’n lage resolutie om de passing goed te krijgen. Dikke blokken hanteren goed (5 cm werkt prima)

Tweede methode: uitsnijden van het te drukken deel. In dit geval moet je dus niet de hartijn tekenen maar deze aan beide zijdes “offsetten”met de gewenste dikte. Daar zit vrij veel ontwerp- en tekentijd maar de vormvariatie is groot. Deze vorm is geheel door het triplex gesneden, en er is een steunlaag gemaakt om de vorm te versterken. De gaten in de achterplaat zijn bedoeld om te voorkomen dat het drukblok de stof of het papier omhoog tilt doordat het papier eraan vast zuigt (vacuum). 
Kleine losse onderdeeltjes heb ik vermeden omdat die allemaal stuk voor stuk (goed) vast gelijmd moeten worden. Contour laseren vraagt een (liefst) aaneengesloten, samenhangend ontwerp. Frezen (of snijden, beitelen zoals in India wordt gedaan) maakt kleine vrijstaande vormen mogelijk.

Dit lijkt meer op de traditionele Ajrakh stempel. Deze teken je met Illustrator, Inkscape of een ander vectorteken programma (mijn persoonlijke voorkeur is Rhino3D)

Derde methode: lasergraveren

Eerste conclusies:  

• Bij graveren in schuim of hout zul je waarschijnlijk een andere inkt moeten gebruiken: dikker, tegen blockprint inkt aan. Gefreesde blokken worden gedompeld in een veel dunnere inkt. Dat werkt ook anders met het drukken op stof. Dieper graveren (zoals bij de gelaserde ster in schuim) kan een wat dunnere inkt hebben, dat drukt goed.
• Kennelijk is de diepte van de stempel maatgevend voor de inkt dikte: diep blok: dunne inkt, ondiep blok: dikke (visceuze) inkt.
• Schuim laseren gaat sneller dan hout. Goed voor testen patroon en snelle workshops.
• Dik schuim geeft goed hanteerbare blokken welke enigszins flexibel zijn en regelmatig drukken
• Triplex blokken hebben een handvat nodig en buigen enigszins mee wat aan de randen problemen kan geven
• Hout is sterker, niet onbelangrijk bij een oplage. 
• Gefreesde vormen kunnen veel dieper worden en goed strak zijn, met laseren wordt de bodem van het blok ruwen ze liggen niet zo diep (lino: < 1 mm, schuim enkele mm, maar de bodem is erg ontregelmatig, triplex: ongeveer 0.5 a 1 mm, ruwe bodem). Zaak dus daar geen inkt op te krijgen, zorgvuldig inrollen.
• Dompelen van de gelaserde vormen (zoals bij traditioneel Ajrakh): niet geprobeerd,  lukt waarschijnlijk niet goed ivm beperkte diepte. (dit staat dus nog op de to do lijst om te proberen)

De kunst is het ontwerp zo aan te passen en de juiste techniek te kiezen dat het er toch mooi uit komt. Ik heb er alle vertrouwen in dat er mooie ontwerpen kunnen worden gemaakt met de op zich beperkte werkwijzes. In de workshops kunnen deelnemers zelf uitproberen hoe de stempels werken, patronen mee drukken en eventueel zelf eigen patronen omzetten naar een stempel.

Een klein ster-blokje gemaakt van hout en schuim, om te vergelijken wat goed drukt.

Et voila, de drukproefjes. Op textiel, op papier, allebei werkbaar. De vorm van de blokken kan nog wel wat handiger, in register brengen is nog niet zo simpel.

Herhalen en plaatsen van het motief

De traditionele Ajrakh techniek verdeelt het patroon in blokken waarbij de scheiding door het patroon heen loopt. Dit is makkelijk met plaatsen van het volgende blok: je ziet goed waar het blok moet worden geplaatst. Het dwingt echter wel een rechthoekig patroon op, een blok met een volledig motief (meer zoals een stempel) is vrijer te plaatsen en heeft daarmee eigen mogelijkheden.

Met een in Inkscape ontworpen patroon is dit uitgewerkt, de Ajrakh handigheidjes nu op een ander soort motief losgelaten. Het werkt prima. Hier een patroon gevormd door een lus welke een soort maliënkolder vormt. Hoe maak je hier een makkelijk plaatsbare vorm van?

Bepaal de herhalende rechthoek (de witte rechthoek in de foto hieronder) door de de overeenkomstige punten met elkaar te verbinden. Verschuif het naar een plek waarbij de lijnen goed uitkomen (niet allemaal door de hoek, maar ook niet al te dicht bij elkaar (de staande zijde was hier niet zo handig gekozen kwam ik achter bij drukken).

Conclusie:

Werken met dikke hardschuim gegraveerde of contourgelaserde blokken gaat prima. Het is niet nodig triplex te lasergraveren, voor een handblok is dat minder geschikt. Beter werkt dik polystyreenschuim, wat een beetje de ondergrond volgt en daardoor egaler drukt dan een houten gegraveerde stempel. Een blok van triplex werkt wel goed en kan flink groot worden (hanteerbaar is maximaal ongeveer 20 x 30 cm) maar vereist meer montagewerk. Ze zien er wel beeldschoon uit, schuimblokken hebben die uitstraling niet. Stempelen van patronen gaat prima. Voor handplaatsing in patroon is de Ajrakh patroonverdeling (rechthoekig blok met zichtbare, niet overlappende plaatsingspunten) prima bruikbaar, voor losse patronen (niet in een stramien dus) kan het zinvol zijn het motief ongedeeld te houden.Vanwege de grote druk die nodig is om de polystyreen blokken te drukken (bijna het hele oppervlak is ingeinkt) is de grootte daarvan eigenlijk beperkt tot ongeveer 100- 200 cm2. Een groter oppervlak vraagt meer druk dan haalbaar is met de hand en je druk wordt ongelijkmatig. Dan moet je het blok verder gaan onderverdelen. 

De houten gegraveerde vormen (zonder handvat) zijn overigens prima af te drukken op een linopers of etspers (inktkant naar boven). Daar zijn de polystyreen vormen weer minder geschikt voor vanwege de dikte en zachtheid van het materiaal wat in elkaar wordt geperst. Een handvat is erg praktisch op de triplex blokjes, die zijn te dun om vast te houden en zonder smetten te werken. 

Nabespreking:

Van traditioneel Ajrakh naar andere geometrieen en werkwijzes. Een klein beetje aanpassen heeft grote gevolgen qua uitstraling. En wat gebeurt er met de makers van het blok als dit ineens met laser (of frees) kan worden gemaakt? Het is ook een kwestie van werkgelegenheid en ethiek. 

Next week (oct 29th) in the Museumfabriek: a workshop where Wout Zweers and Sujata Majumdar will work on making and using wooden printing blocks. The laser will be used to make blocks, but also ready made blocks will be available to experiment and make patterns on textile or paper. Traditional patterns (Ajrakh) will be used as example as well as modern patterns (fashion, kodern european prints). Printing will be done with indian printing blocks and with new lasercut printing blocks (linoleum, wood)

 

vrijdag 7 september pitcht Wowlab bij de Generators. Mooie gelegenheid om de plannen voor dit jaar met Wowlab te laten horen en hoe Wowlab wil samenwerken met de andere “generators” in en om Enschede

https://2018.gogbot.nl/portfolio/the-generators-debat/

gone are the dark ages, a fresh wordpress site now rules the old dreamweaver site