Workshop grafiek Stadsherberg (gegeven op 23 dec 2023 in de Stadsherberg Enschede, kan herhaald worden op verzoek)
Drukken met uitgesneden papier (schabloons), en een drukpersje.
Dit is een laagdrempelige maar effectieve manier om te drukken.
Hieronder de werkwijze, iets uitgebreid zodat deze ook voor andere gelegenheid gebruikt kan worden.
Idee, inspiratie:
1. Verzamel ideeen voor een kerstkaart. Wat er op zetten, voor wie, hoe wil je dat de kaart bekeken / geopend wordt. Is het een eenvoudige kaart of wil je een complexer vorm (openvouwend, boekje, leporello bijvoorbeeld). Dit is lastig om helemaal te overzien , dus bij de Stadsherberg werden meerdere voorbeelden gegeven, ter inspiratie of om verder op door te werken. Als er weinig tijd is dan is dat aan te bevelen. In een rustiger omgeving, met een homogenere doelgroep of met meer tijd kan er dieper op in worden gegaan, evt een les van worden gemaakt.
2. Maken van een vorm:
van papier of 3 mm berken een vorm maken (lasergesneden berken triplex vormen zijn beschikbaar, crepla schuimfolie 3 mm is ook zeer geschikt). Dit maken van een vorm en ontdekken wat er kan of gebeurt, eventueel kijken bij anderen levert overigens ook weer goede ideeen op. De inspiratie kan hier ook vandaan komen, dat hoeft niet per se als eerste stap. Bij de stadsherberg was veel animo voor de voorgesneden vormen, wat ook wel begrijpelijk was, in een publieke workshop met veel kijkende oogjes is het niet zo makkelijk om gelijk heel eigen dingen te gaan maken. Overigens lag er ook papier en snijgereedschap voor wie daarmee aan de slag zouden willen.
3 De vorm wordt afgedrukt.
Deze wordt eerst ingeinkt met een roller met wateroplosbare blockprint. We gebruikten inkt op arabische gom basis. Deze is na indrogen ( in kleren bijvoorbeeld) weer geheel oplosbaar, in tegenstelling tot acry basis inkten. Aan de inkt was een klein beetje glycerine toegevoegd als vertrager zodat de ingerolde inktplaten niet te snel indroogden. Afdrukken ging op een klein etspersje. Deze was vantevoren ingesteld, en voor de dunnere papiervormen werd een extra stuk vilt gebruikt zodat de pers niet telkens versteld hoefde te worden.
Gebruik vooral niet teveel inkt! Dit is een veel gemaakte fout ( dit is een van de weinige echte fouten die je kunt maken) De print wordt er niet mooi van (kleurvlakken lopen dicht ), je hebt risico dat de vorm onder de pers weg wordt geduwd / verschuift en het drogen duurt veel te lang.
De vorm kan meerdere keren, al dan niet opnieuw ingerold met inkt, worden gebruikt wat speelse resultaten in de hand werkt: drukken, kijken. Nog een keer, op een andere plek, drukken. Weer kijken. Zo krijgen deelnemers zicht op de mogelijkheden van het drukken of verrassen ze zichzelf. De fysieke actie van snijden, ininkten, drukken, opnieuw drukken is vaak een ontdekking en leuk om te doen. En iedere keer met de magie: wat zal er uit komen, want inkt is ook wel een beetje eigenzinnig.
Hier blijken eenvoudige vormen uitstekend te werken. Ver uitgewerkte vormen zijn niet slecht, integendeel, maar de grafische kracht komt ook bij een (veel) eenvoudiger vormn al goed tot uiting. Minder werk, veel expressie. Zo houd je tijd over voor experimenteren, varianten.
4. Afwerken:
In geval van een kaart: de nog natte inkt inpoederen met talkpoeder, zodat deze niet meer afgeeft (handig bij een korte workshop). Nu kan er een tekst bij worden geschreven en de kaart gevouwen en desgewenst meegenomen worden. Vaak zien we dat nu de boel op gang komt en er door wordt gedrukt, hetzij op de al gedrukte kaart, hetzij op een nieuwe kaart, en meestal niet een kopie maar een variatie ( andere kleur, andere combinatie van vormen). Tegen de tijd dat het ontwerp ontdekt of gefinaliseerd is kan er een tweede, derde druk worden gemaakt. Maar dan zitten we al in een volgende stadium, waarin de kennis van de techniek wat verdiept is en de vormgeving is gekozen. Dat bereik je meestal niet in een korte vrijblijvende workshop maar zul je wat meer tijd aan moeten besteden.
Het is leuk om te doen; drukken is ook nog steeds een handvaardigheid, een ambacht en fijn werk om te doen. Soms gedachtenloos en geconcentreerd doorwerkend, soms nadenkend kijken naar de resultaten. Somskritisch op de eigen resultaten: dat kan beter. En soms, nog steeds, verrast door wat is gedrukt: hé, dat is mooi. En weer verder.
nodig voor een workshop:
Waterbasis inkt. Rowney blockprint werkt goed, Schminke ook. Talens blockprint vind ik wat dun, persoonlijk prefereer ik een iets dikkere inkt. Voeg evt wat glycerine toe ( 1-2 cc op 250 ml om mee te beginnen)
Rollers. Een goed rechte, gladde lino roller. Slechte kwaliteit rollers stellen teleur omdat ze de inkt niet egaal opbrengen. Rol uit op een glasplaatje (plm 20 x 20 cm) of een gladde steen / tegel. Die zijn lekker zwaar en schuiven niet mee.
spatel / mes om de inkt mee aan te brengen op de roller (niet rechtstreeks op de inktplaat aanbrengen en wees zuinig met inkt.
Een messenligger om de messen op neer te leggen, anders wordt het ene zootje met overal inktsmoezels.
per kleur een plaat / spatel en legger gebruiken. Bij een workshop met onervaren metsen is het handig om zelf de platen in te inkten, anders wordt er gauw teveel inkt aangebracht.